Jak skutecznie usunąć zaschniętą taśmę z okna
Znasz to uczucie, gdy po remoncie, zabezpieczeniu okien czy po prostu zdjęciu dekoracji pozostaje na szybie lub ramie irytujący, lepki ślad? Ten zaschnięty klej po taśmie potrafi być prawdziwą bolączką. Wielu z nas zmagało się z tym problemem, zastanawiając się, jak usunąć zaschniętą taśmę z okna skutecznie i bez pozostawiania smug czy rys. Klucz do sukcesu tkwi w dobraniu odpowiedniej metody i odrobina cierpliwości. Nie jest to mission impossible, choć czasem może przypominać syzyfową pracę!

Nim przejdziemy do szczegółów i rozległych porad, spójrzmy na kilka podstawowych metod, często poruszanych w dyskusjach i testach. To swoista mini-analiza popularności i potencjalnej skuteczności.
Metoda / Środek | Prawdopodobna skuteczność (dla zaschniętego) | Ryzyko uszkodzenia (dla ramy PCV) | Przeciętny koszt (materiały/środek) |
---|---|---|---|
Ciepła woda + mydło / płyn do naczyń | Niska/Średnia (wymaga cierpliwości i skrobania) | Bardzo niskie | < 5 zł (na jedno okno) |
Olej roślinny (np. słonecznikowy) | Średnia (wymaga czasu na namoczenie) | Niskie | < 10 zł |
Alkohol izopropylowy (IPA) / Spirytus denaturacja | Wysoka (dobry rozpuszczalnik dla wielu klejów) | Średnie (może matowić lub zmiękczać niektóre plastiki/lakier) | 15 - 30 zł (za 0.5L) |
Specjalistyczny środek do usuwania kleju | Bardzo wysoka (formułowany do tego celu) | Zależne od składu (zawsze testować!) | 20 - 50 zł (za spray 200-400ml) |
Patrząc na powyższe porównanie, od razu widać pewien trend: im wyższa skuteczność w radzeniu sobie z uporczywym, zaschniętym klejem, tym potencjalnie wyższe ryzyko uszkodzenia czyszczonej powierzchni, zwłaszcza delikatnych ram okiennych wykonanych z PCV lub pokrytych specjalnymi lakierami. Stosunek kosztów również wzrasta wraz ze specjalizacją środka. Wybór metody nie jest więc trywialny; zależy od rodzaju taśmy, stopnia jej zaschnięcia, a przede wszystkim od materiału, z którego wykonane jest okno.
Zanim sięgniemy po "ciężką artylerię", warto pamiętać o zasadzie "od najłagodniejszego do najsilniejszego". Często niedoceniane, proste sposoby jak ciepłą wodą z mydłem mogą zmiękczyć część kleju, co ułatwi późniejsze usunięcie taśmy dwustronnej z okien i zminimalizuje konieczność stosowania agresywnych chemikaliów. Ale co zrobić, gdy pierwsze próby zawiodą i staniemy w obliczu prawdziwie opornych resztki kleju? Zajmijmy się tym kompleksowo, dzieląc problem na etapy.
Usuwanie uporczywych pozostałości kleju z szyby i ramy okna
Po zmaganiach z samą taśmą często pozostaje na oknie najbardziej irytujący problem: lepka, często czarna maź kleju. To ona jest prawdziwym testem cierpliwości i skuteczności stosowanych metod. Im dłużej taśma była na oknie, narażona na słońce i zmiany temperatury, tym trudniej usunąć ten klej, który zdaje się wtapiać w powierzchnię, stając się częścią krajobrazu.
Pierwszą linią obrony, po nieudanej próbie z ciepłą wodą, jest często metoda mechaniczna połączona z czymś, co zmiękcza klej. Można spróbować delikatnie zdrapać większe fragmenty. Narzędziem może być krawędź plastikowej szpachelki, stara karta kredytowa, a w przypadku szyby (i tylko szyby!) bardzo ostrożnie - ostre nożyki do tapet czy specjalne skrobaki do szyb ceramicznych lub żyletek, trzymane pod niewielkim kątem do powierzchni, około 15-30 stopni.
Pamiętaj, aby nigdy nie używać ostrych narzędzi bezpośrednio na ramie okna, zwłaszcza tej wykonanej z PCV. Powierzchnia ramy jest znacznie bardziej podatna na zarysowania niż szkło. Jedno niefortunne pociągnięcie i trwała rysa będzie szpecić okno przez lata. Plastikowa szpachelka lub paznokieć (tak, czasem i to pomaga) to maksimum na ramę w tej fazie.
Ciekawym, choć rzadziej stosowanym domowym sposobem jest użycie gumki do mazania, tej tradycyjnej, najlepiej białej, "chlebowej" lub do tuszu. Pocieranie nią kleju może sprawić, że zacznie się zbijać w małe, dające się zdrapać wałeczki. To metoda bardzo pracochłonna i raczej do małych zabrudzeń, ale całkowicie bezpieczna dla każdej powierzchni, nawet drewna czy lakierowanego metalu.
Przechodząc do środków zmiękczających klej, oprócz wspomnianej wcześniej ciepłej wody i mydła, warto spróbować olejów. Olej roślinny (np. rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek) działa poprzez "zaczepienie" się o cząsteczki kleju i rozluźnienie ich struktury. Należy nasączyć szmatkę lub wacik olejem i przyłożyć do kleju na kilka, kilkanaście minut, aby dać mu czas na zadziałanie. To wymaga cierpliwości – efekt nie będzie natychmiastowy, jak w przypadku rozpuszczalników, ale metoda jest bardzo łagodna dla większości powierzchni.
Naturalne olejki cytrusowe, często sprzedawane jako "usuwacze kleju" w ekologicznych wersjach, działają podobnie, ale zazwyczaj skuteczniej od olejów roślinnych. Dostępne są w małych buteleczkach i choć droższe (typowa cena za 10-30 ml to 15-40 zł), są bardzo wydajne. Pachną przyjemnie, co stanowi miłą odmianę w porównaniu do oparów chemicznych, ale ich dostępność w zwykłych sklepach może być ograniczona.
Metoda termiczna to użycie ciepłego powietrza, np. z suszarki do włosów. Ciepło sprawia, że klej staje się bardziej plastyczny i łatwiej go usunąć, na przykład delikatnie skrobiąc lub ścierając szmatką. Należy jednak uważać z temperaturą, zwłaszcza przy ramkach PCV i gumowych uszczelkach. Nadmierne nagrzewanie może je zmiękczyć, odkształcić, a nawet stopić lub uszkodzić ich strukturę. Suszarka ustawiona na średnią moc i trzymana w odległości kilkunastu centymetrów powinna być wystarczająca. Unikaj używania opalarki, chyba że jesteś ekspertem i wiesz, jak używać jej z precyzyjną kontrolą temperatury – ryzyko stopienia ramy PCV jest ogromne.
Kiedy te łagodniejsze metody zawiodą, trzeba sięgnąć po coś mocniejszego. Tutaj wkraczają rozpuszczalniki. Jednym z częściej polecanych jest alkohol izopropylowy (IPA), często dostępny w sklepach elektronicznych lub drogeriach. Inne opcje to spirytus denaturowany. Alkohol działa przez rozpuszczenie kleju, co ułatwia jego starcie. Jest stosunkowo bezpieczny dla szkła, ale z ramami PCV trzeba bardzo uważać – niektóre typy plastiku mogą reagować na alkohol zmatowieniem lub odbarwieniem. Zawsze przeprowadź próbę w mało widocznym miejscu.
Innym środkiem bywa benzyna ekstrakcyjna lub nafta. Działają jako rozpuszczalniki, ale mają intensywny zapach i są łatwopalne. Ich użycie wymaga dobrej wentylacji. Podobnie jak z alkoholem, konieczny jest test na niewielkim fragmencie ramy przed szerszym zastosowaniem.
Najsilniejszą kategorią są specjalistyczne środki do usuwania kleju. Są one formułowane tak, aby rozpuszczać szeroki zakres klejów, w tym te stosowane w taśmach montażowych. Dostępne są w sprayach, płynach czy żelach. Ich skład chemiczny jest różny, ale często bazują na rozpuszczalnikach węglowodorowych lub mieszaninach innych substancji aktywnych. Zawsze, absolutnie zawsze należy przeczytać etykietę produktu, instrukcję użycia i sprawdzić, do jakich powierzchni jest przeznaczony. Ryzyko uszkodzenia ramy PCV czy specjalistycznych powłok lakierniczych jest realne.
Aplikacja silniejszego środka wymaga precyzji. Zamiast psikać bezpośrednio na ramę, lepiej nasączyć nim czystą szmatkę i przykładać ją do kleju. To zmniejsza ryzyko niekontrolowanego spłynięcia środka na uszczelki lub w miejsca, gdzie może zareagować z plastikiem ramy. Czas działania zależy od produktu i grubości warstwy kleju – może wynosić od kilkudziesięciu sekund do kilku minut. Po tym czasie delikatnie pocieraj, usuwając rozpuszczony klej.
Częstym błędem jest szorowanie na siłę od razu po aplikacji rozpuszczalnika. Środek potrzebuje chwili, żeby zacząć działać. Lepiej poczekać, aż klej zmięknie i stanie się gumowaty lub zacznie się rozpływać, a następnie delikatnie go zetrzeć lub zdrapać. Wielokrotna aplikacja mniejszej ilości środka bywa skuteczniejsza niż jednorazowe "zalanie" kleju. To jak delikatny masaż zamiast bokserskiego ciosu – efekty przychodzą stopniowo, ale są mniej destrukcyjne.
Podsumowując, walka z uporczywym klejem to często proces prób i błędów, łączący metody mechaniczne z chemicznymi lub termicznymi. Zaczynając od najłagodniejszych (plastikowa szpachelka, ciepła woda, olej) i przechodząc stopniowo do silniejszych (alkohol, specjalistyczne preparaty), minimalizujesz ryzyko trwałego uszkodzenia cennych okien. Kluczem jest cierpliwość, delikatność i, co najważniejsze, przeprowadzenie testu środka na małej, niewidocznej powierzchni ramy przed przystąpieniem do pracy na dużą skalę.
Bezpieczne metody i środki do usuwania taśmy i kleju z okna
Poruszając temat usuwania zaschniętej taśmy i kleju, nie można pominąć kwestii bezpieczeństwa. Praca z niektórymi środkami chemicznymi, a nawet gorącym powietrzem czy ostrymi narzędziami, wiąże się z potencjalnym ryzykiem – zarówno dla naszego zdrowia, jak i dla czyszczonej powierzchni. Priorytetem powinno być zawsze minimalizowanie tego ryzyka.
Pierwsza i naczelna zasada przy użyciu jakichkolwiek rozpuszczalników czy specjalistycznych środków chemicznych: wentylacja. Otwórz okno (inne niż to, nad którym pracujesz, jeśli to możliwe) lub drzwi. Wiele z tych środków emituje opary, które mogą być drażniące dla dróg oddechowych, a nawet szkodliwe przy dłuższym wdychaniu. Typowe środki do usuwania kleju często zawierają rozpuszczalniki węglowodorowe, ketony (jak aceton, choć ten należy stosować z ogromną ostrożnością i tylko na określonych powierzchniach, nigdy na PCV!), czy estry – substancje, których opary są wyczuwalne i mogą powodować ból głowy lub zawroty głowy.
Ochrona osobista to kolejny kluczowy element. Należy założyć rękawice ochronne, najlepiej nitrylowe lub gumowe, które są bardziej odporne na działanie rozpuszczalników niż rękawice lateksowe. Rozpuszczalniki mogą wysuszać skórę, powodować podrażnienia lub reakcje alergiczne. Rękawiczki to koszt rzędu 5-20 zł za paczkę, a stanowią barierę, która może zaoszczędzić ci późniejszych problemów ze skórą.
Warto również rozważyć okulary ochronne, zwłaszcza jeśli klej jest wysoko na oknie i będziesz pracować nad głową, ryzykując skapywaniem środka. Koszt prostych okularów to 10-30 zł, a ochrona oczu jest bezcenna. Przypadkowe zachlapanie okiem agresywnym rozpuszczalnikiem to bardzo poważny problem, wymagający natychmiastowej pomocy medycznej.
Zawsze, bez wyjątku, przetestuj używany środek na mało widocznym fragmencie ramy lub szyby. Ramki PCV są dostępne w różnych kolorach i rodzajach wykończenia, a niektóre pigmenty czy powierzchnie mogą reagować nieprzewidywalnie na chemikalia. Naniesienie niewielkiej ilości środka w miejscu, które normalnie jest zakryte, np. pod uszczelką (ostrożnie, żeby jej nie zalać!) lub w wewnętrznym rogu ramy, pozwoli ocenić, czy nie powoduje on matowienia, odbarwienia, zmiękczenia czy innego uszkodzenia powierzchni. Odczekaj kilka minut, zetrzyj środek i zobacz, czy powierzchnia wygląda normalnie.
Wracając do bezpieczne metody, które można stosować bez większych obaw: ciepła woda z mydłem jest królową łagodności. Jest skuteczna dla mniej opornych klejów i całkowicie bezpieczna dla wszystkich typów ram i szyb. Po prostu namocz szmatkę w ciepłej wodzie z dodatkiem płynu do naczyń lub mydła i przykładaj do kleju, pozwalając mu zmięknąć. Następnie delikatnie pocieraj lub skrob plastikowym narzędziem. Metoda czasochłonna, ale bezstresowa jeśli chodzi o potencjalne zniszczenia.
Oleje roślinne, jak już wspomniano, to również bezpieczna opcja, pod warunkiem, że po ich użyciu dokładnie umyjesz powierzchnię, aby usunąć tłuste pozostałości, które mogą zbierać kurz. Olej nie wchodzi w reakcje chemiczne z większością plastików, drewna czy metalu, działając głównie fizycznie, rozluźniając strukturę kleju.
Suszarka do włosów, używana z rozsądkiem (umiarkowane ciepło, odpowiednia odległość), to metoda mechaniczno-termiczna, która zmiękcza klej, czyniąc go łatwiejszym do usunięcia. Nie używaj gorącego nawiewu bezpośrednio na ramę PCV czy uszczelki przez dłuższy czas, ponieważ grozi to ich trwałym odkształceniem lub uszkodzeniem. Opalarki zostawmy dla fachowców usuwających stare powłoki lakiernicze – generują temperatury znacznie przekraczające punkt topnienia PCV (ok. 80-120°C, zależnie od typu).
Jeśli chodzi o środki chemiczne, alkohol izopropylowy (IPA), dostępny w stężeniach od 70% do 99%, jest jednym z lepszych kompromisów między skutecznością a bezpieczeństwem (choć nie absolutnym). 99% IPA jest czystszy, ale 70% (zwykle z wodą) potrafi być zaskakująco skuteczne, ponieważ woda może pomagać w penetracji kleju. IPA jest łatwopalny (temperatura zapłonu 99% IPA to ok. 12°C), więc nie pal w pobliżu i dobrze wietrz. Ryzyko dla ram PCV jest mniejsze niż w przypadku acetonu, ale wciąż istnieje – stąd konieczność testu. Litrowa butelka dobrej jakości IPA to wydatek ok. 20-40 zł, starczy na wiele okien.
Czego zdecydowanie unikać? Acetonu (chyba że jesteś absolutnie pewien materiału i test wypadł pomyślnie, co rzadko ma miejsce przy oknach PCV – aceton niemal na pewno uszkodzi lub rozpuści ramę PCV!). Rozpuszczalników chlorowanych (np. chlorowanie węglowodory), które są agresywne i często bardzo szkodliwe dla zdrowia. Silnych kwasów lub zasad, które mogą nie tylko zniszczyć okno, ale i spowodować poważne poparzenia. Papieru ściernego, druciaków czy agresywnych gąbek, które porysują zarówno szybę (szczególnie nowoczesne szyby z powłokami niskoemisyjnymi!), jak i ramę, pozostawiając trwałe ślady.
Pamiętaj, że czasami "najbezpieczniejsza" metoda to po prostu próba usunięcia kleju mechanicznie po wstępnym zmiękczeniu ciepłą wodą, bez użycia jakiejkolwiek chemii. Jeśli klej nie poddaje się łatwo, lepiej poświęcić więcej czasu na namaczanie i delikatne skrobanie plastikowym narzędziem, niż ryzykować trwałe uszkodzenie ramy PCV za pomocą zbyt silnego rozpuszczalnika. Usunięcie usunięcie tej taśmy to cel, ale nie za cenę zniszczenia samego okna.
Specjalistyczne środki do usuwania kleju, kupowane w dobrych sklepach, są zazwyczaj formułowane tak, aby minimalizować ryzyko dla typowych powierzchni domowych, ale ich siła działania wymaga zawsze ostrożności i testu. Zawsze czytaj ulotkę lub opakowanie pod kątem zastosowania na konkretnych materiałach (np. "nie stosować na powierzchnie lakierowane, PCV, gumę" itp.). Jeśli na opakowaniu nie ma jasnej informacji o bezpieczeństwie dla PCV, lepiej zrezygnować lub przynajmniej przeprowadzić bardzo małą próbę w ukrytym miejscu.
Inwestycja w bezpieczne metody to inwestycja w długowieczność i wygląd twoich okien. Kilkanaście złotych na rękawice i okulary oraz dodatkowe pół godziny spędzone na testowaniu środka to niewielka cena za uniknięcie zniszczeń, których naprawa (np. malowanie ramy PCV lub jej wymiana) może kosztować setki, a nawet tysiące złotych. Czasem mniej agresywny środek wymaga więcej czasu i wysiłku, ale "pośpiech jest złym doradcą", zwłaszcza gdy w grę wchodzą delikatne i drogie elementy wyposażenia domu.
Co zrobić po usunięciu taśmy i kleju: Czyszczenie i pielęgnacja okna
Sukces! Udało się! Zaschnięta taśma i jej uparty klej wreszcie zniknęły z okna. Ale czy to koniec pracy? Nie do końca. Po usunięciu usunięciu taśmy i kleju, a zwłaszcza po użyciu rozpuszczalników, olejów czy nawet gorącego powietrza, okno zazwyczaj nie prezentuje się idealnie. Pozostały smugi, resztki użytych środków, a rama może być nadal pokryta niewidocznymi zanieczyszczeniami. To właśnie faza czyszczenia i pielęgnacji jest kluczowa, aby przywrócić oknu pierwotny blask i zadbać o jego kondycję.
Pierwszym krokiem po mechanicznym lub chemicznym usunięciu głównej masy kleju jest wstępne czyszczenie. Użyj czystej szmatki nasączonej ciepłą wodą z dodatkiem płynu do naczyń. Przetrzyj zarówno szybę, jak i ramę, starając się usunąć wszelkie pozostałe, luźne drobinki kleju, kurz, brud i tłuste ślady po ewentualnych olejach. To przygotuje powierzchnię do dalszego, dokładniejszego mycia.
Mycie szyby to sztuka sama w sobie, ale po usunięciu kleju jest to niezbędny etap. Można użyć gotowego płynu do mycia szyb (typowe ceny 10-30 zł za butelkę 500-750 ml). Spryskaj szybę i przetrzyj ją czystą ściereczką z mikrofibry (koszt 5-15 zł za sztukę). Mikrofibra doskonale zbiera brud i minimalizuje ryzyko smug. Alternatywnie, sprawdzonym i ekologicznym sposobem jest roztwór wody z octem (białym spirytusowym). Proporcje to zazwyczaj około 1:10 (ocet:woda). Ocet świetnie radzi sobie ze smugami i delikatnym nalotem, a do tego jest bardzo tani (ok. 5-10 zł za litr).
Po wstępnym myciu szyb płynem, czas na usunięcie pozostałości i uzyskanie połysku. Klasyczne metody obejmują wycieranie do sucha papierowymi ręcznikami (ale wysokiej jakości, żeby nie pyliły), gazetami (kontrowersyjna metoda, tusz może brudzić) lub czystymi, suchymi ścierkami z mikrofibry. Nowoczesnym i skutecznym rozwiązaniem są ściągaczki do wody (tzw. "myjki do okien" z gumową listwą) lub specjalne odkurzacze do szyb, które zbierają wodę i środek czyszczący, minimalizując smugi.
Rama okienna, zwłaszcza z PCV, wymaga równie starannego potraktowania po usunięciu kleju. Nawet jeśli udało się usunąć klej bez widocznych uszkodzeń, powierzchnia ramy może być nadal pokryta niewidocznymi dla oka pozostałościami chemicznymi, które z czasem mogą przyspieszać jej niszczenie lub przebarwianie. Użyj ciepłej wody z dodatkiem delikatnego środka czyszczącego. Może to być płyn do naczyń, specjalistyczny środek do mycia ram PCV lub, podobnie jak w przypadku szyb, roztwór wody z octem.
Nałóż wybrany środek na miękką szmatkę lub gąbkę (nigdy ostrą stronę gąbki!). Delikatnie przetrzyj całą powierzchnię ramy, włącznie z rowkami i załomami, gdzie mógł zebrać się brud i resztki kleju. Staraj się usuwać brud delikatnie, nie szorując mocno. To jak odświeżający prysznic dla ramy, usuwający ślady niedawnej "walki" z klejem.
Po umyciu ramy, dokładnie spłucz ją czystą, wilgotną ściereczką, aby usunąć wszelkie pozostałości środka czyszczącego. To ważny krok, ponieważ pozostawione detergenty mogą przyciągać brud lub negatywnie wpływać na materiał ramy w dłuższej perspektywie. Płukanie gwarantuje czystą bazę.
Na koniec, bardzo dokładnie osusz ramy okienne suchą, czystą szmatką, najlepiej z mikrofibry. Woda pozostawiona w zakamarkach może sprzyjać rozwojowi pleśni, a na jasnych ramach PCV pozostawiać nieestetyczne ślady, zwłaszcza jeśli woda jest twarda. Osuszenie również pomaga upewnić się, że wszystkie resztki kleju zostały definitywnie usunięte, a powierzchnia jest gładka i czysta w dotyku.
Pielęgnacja okien po usunięciu usunięciu taśmy i pozostałości kleju może obejmować także sprawdzenie stanu uszczelek – agresywne środki chemiczne lub gorące powietrze mogły je uszkodzić. Jeśli zauważysz, że uszczelki są sparciałe, popękane lub nieelastyczne, warto rozważyć ich wymianę. Koszt metra bieżącego uszczelki to zwykle kilka złotych, a szczelne okno to niższe rachunki za ogrzewanie.
Warto również sprawdzić, czy mechanizmy otwierania okna (zawiasy, rygle) nie zostały zabrudzone w trakcie prac. Jeśli tak, można je wyczyścić pędzelkiem i niewielką ilością środka odtłuszczającego, a następnie naoliwić specjalistycznym smarem do okuć okiennych. Koszt niewielkiego smaru do okuć to zazwyczaj 15-30 zł.
Podsumowując, finalne czyszczenie okien po usunięciu taśmy i kleju jest równie ważne, jak sam proces usuwania zabrudzeń. Gwarantuje usunięcie wszelkich pozostałości, przywraca oknu estetyczny wygląd bez smug i zacieków, a także pozwala na ocenę stanu ramy i okuć. Poświęcenie dodatkowych kilkunastu czy kilkudziesięciu minut na każde okno to niewielka cena za satysfakcję z idealnie czystych szyb i ram oraz za dłuższą żywotność stolarki okiennej. Przecież chcemy cieszyć się czystymi oknami, które prezentują się znakomicie, a nie oknami, które w słońcu zdradzają ślady dawnych bojów z klejem.
Wizualizacja Kosztów i Skuteczności Popularnych Metod Usuwania Kleju
Powyższy wykres prezentuje orientacyjne porównanie kilku popularnych metod radzenia sobie z zaschniętym klejem na podstawie szacowanych kosztów potrzebnych materiałów lub środków czyszczących oraz przybliżonej skuteczności na skali od 1 (niska) do 5 (wysoka) dla typowego, zaschniętego kleju po taśmie. Dane są przybliżone i mogą się różnić w zależności od regionu, marki produktów i specyfiki samego kleju. Wykres ilustruje kompromisy, z jakimi często spotykamy się w domowych porządkach: często wyższa skuteczność oznacza wyższy koszt środka, ale także, jak wspomniano wcześniej w tekście, potencjalnie wyższe ryzyko dla delikatnych powierzchni.
Zastosowanie ciepłej wody z mydłem jest metodą najtańszą i najbezpieczniejszą, ale jej skuteczność wobec mocno zaschniętego kleju jest często ograniczona, wymagając dużo czasu i pracy mechanicznej. Oleje roślinne oferują nieco lepszą skuteczność przy minimalnym ryzyku i niskim koszcie. Alkohol izopropylowy stanowi dobry środek o wyższej skuteczności, choć z nieco wyższym kosztem i ryzykiem dla PCV wymagającym testu. Specjalistyczne środki są zazwyczaj najdroższe i potencjalnie najskuteczniejsze, ale ich skład chemiczny nakłada największe wymogi w zakresie bezpieczeństwa i testowania kompatybilności z powierzchnią ramy.